Prace z zakresu hodowli lasu dzielimy na następujące działy:

- nasiennictwo – zbiór i przechowywanie nasion
- szkółkarstwo – produkcja sadzonek
- odnowienia i zalesienia
- pielęgnacja upraw i drzewostanów
- melioracje leśne.

Celem hodowli lasu jest zapewnienie stabilności i ciągłości rozwoju ekosystemów, przy osiągnięciu możliwie wysokiej produkcyjności. Chcąc osiągnąćsukces hodowlany dostosowuje się skład gatunkowy drzewostanówdo warunków siedliska, tak więc gospodarkę leśną prowadzi się w poszanowaniu przyrody – inaczej w górach i inaczej na niżu. Planując zadania hodowli lasu zwraca się uwagę na aktualne potrzeby i zachodzące procesy oraz możliwości ich wykorzystania.

Rębnia to nie jest sposób na ścięcie drzew w lesie , to metody postępowania zgodnie z którymi zastępuje się starsze, dojrzałe, pokolenie drzew innym pokoleniem – młodszym.

Odnowienia i zalesienia

Celem prac odnowieniowych  i zalesieniowych jest inicjowanie i kształtowanie młodego pokolenia lasu. Odnowienie odbywa się na gruntach leśnych, a zalesienia na gruntach nieleśnych przeznaczonych pod uprawę.

Odnowienia i zalesienia na terenie Nadleśnictwa Olsztyna wg Planu Urządzenia Lasu na okres 2015-2024:
•    na terenach otwartych
       •    zręby, halizny, płazowiny    557,78 ha
       •    grunty nieleśne   6,66 ha
•    pod osłoną drzewostanu
       •    przy rębniach złożonych     465,87 ha
       •    dolesienia luk i przerzedzeń     10,12 ha

Odnowienia mogą być sztuczne, kiedy las zostaje posadzony lub posiany przez człowieka lub naturalne. Właściwie prowadzona gospodarka leśna oraz dogodne warunki siedliskowe sprawiają, że udział odnowień naturalnych w Nadleśnictwie Olsztyn jest znaczny. W roku 2016 zajmowały 23 % powierzchni wszystkich odnowień. 

Tak właśnie wyglądają liczne odnowienia naturalne sosny zwyczajnej na terenie Nadleśnictwa Olsztyn

a tak buka zwyczajnego...

Jednak skąd leśnik wie ile sadzonek ma się znaleźć na odnawianej powierzchni?

Gospodarowanie w lesie regulują Ustawy, Rozporządzenia, Zarządzenia dyrektora generalnego LP.  Załącznikiem do Zarządzenie Nr 53 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 21.11.2011r. są właśnie  Zasady Hodowli Lasu. Jest to instrukcja która zawiera szczegółowe cele i zasady gospodarki leśnej. Ta właśnie instrukcja, podaje orientacyjne liczby sadzonek dla gatunku w tysiącach sztuk na 1 hektar, które wynikające z odległości miedzy sadzonkami,więźby – czyli schematu według którego drzewka będą sadzone.

Pielęgnowanie drzewostanu

Celem zabiegów pielęgnacyjnych jest wzrost jakości produkowanego surowca, a także zwiększenie odporności drzewostanu na działanie czynników biotycznych (np. owadów), abiotycznych (np. uszkodzenia od wiatru, śniegu), antropogenicznych. Zabiegi pielęgnacyjne to także regulowanie składu gatunkowego, form zmieszania gatunków, regulowanie zwarcia i kształtowanie klimatu wnętrza lasu.
Rozmiar zadań związanych z pielęgnacją młodego pokolenia wg Planu Urządzenia Lasu dla Nadleśnictwa Olsztyn na okres 2015-2024:

•  Pielęgnowanie lasu na powierzchni 11668,64
w tym:

- pielęgnowanie upraw - 855,09

- pielęgnowanie młodników 1466,34

- trzebieże 9347,21    
 

Selekcja i nasiennictwo

Dział ten ma za zadanie zachowanie najcenniejszych populacji drzew i ich systematyczne odtwarzanie.

 Czynności związane z gospodarką nasienną w leśnictwie:
•     ocena nasion – ich pochodzenia i walorów genetycznych
•    zapewnienie trwałości lasu poprzez bogactwo gatunkowe,
•    zapewnienie dostawy nasion na odpowiednim poziomie
•    wybór i wykorzystanie najcenniejszych populacji rodzimych gatunków
•    eliminowanie udziału gatunków obcych i obcego pochodzenia w tworzeniu nasion drzew i krzewów
•    popieranie rodzimych, długowiecznych populacji ukształtowanych w wyniku selekcji
•    poszerzanie zasięgu występowania najlepszych populacji, które dobrze dostosowują się do zmieniających się warunków środowiska.

Zachowaniu odrębności cennych rodzimych gatunków lasotwórczych służy podział Polski na regiony nasienne. Nadleśnictwo Olsztyn znajduje się w  regionach nasiennych nr  10, 20, 21, 25.

Wyselekcjonowaną bazę nasienną stanowią:

1. Drzewostan wyselekcjonowany  -v dojrzały dobrze ukształtowany drzewostan, wybierany jest spośród gospodarczych drzewostanów nasiennych. Jest on wyłączony od wyrębu, a jego głównym zadaniem jest intensywna produkcja nasion. Drzewostan taki można usunąć tylko za zgodą dyrektora generalnego Lasów Państwowych, dopiero wtedy, gdy przestanie spełniać funkcje nasienne.  W terenie, drzewostany te są oznakowane  się opaskami koloru żółtego o linii ciągłej, dodatkowo drzewa narożne oznakowane są dużą literą „N" tego samego koloru, a na obrzeżach ustawiane są tablice informacyjne. W naszym nadleśnictwie są dwa takie drzewostany sosny zwyczajnej w regionie nasiennym 21 o łącznej powierzchni 31,89 ha.

 2. Drzewostany znanego pochodzenia -  są to drzewostany wyróżniające się w danym regionie jakością hodowlaną, o pozytywnych cechach, zdrowe. Nasiona zbiera się u gatunków iglastych głównie z drzew ściętych, u gatunków liściastych głównie z ziemi lub drzew stojących do wieku rębności. Użytkowanie rębne odbywa się w latach dobrego lub przynajmniej średniego urodzaju nasion danego gatunku. W miarę usuwania tych drzewostanów wybiera się nowe o podobnych cechach i funkcjach. Ewidencję drzewostanów prowadzą nadleśnictwa i Regionalne Dyrekcje LP. W terenie drzewostany te są oznakowane opaskami koloru żółtego o linii przerywanej. W Nadleśnictwie Olsztyn istnieją drzewostany znanego pochodzenia dla takich gatunków jak: Sosna zwyczajna, Świerk pospolity, Dąb szypułkowy, Brzoza brodawkowata, Olcha czarna, Klon jawor, Jodła pospolita

3. Źródła  nasion są  to grupy drzew z których pozyskiwany jest materiał sadzeniowy. Nadleśnictwo posiada źródło nasion czereśni ptasiej w regionie nasiennym 20. Liczba drzew tego gatunku wynosi 566, na powierzchni 1,94 ha.

Nadleśnictwo posiada także źródło nasion klonu zwyczajnego – liczba drzew 12 na powierzchni 12,97 ha.

4. Plantacja nasienna

Na plantacji nasiennej rozmieszcza się  :

·        klony – wegetatywne potomstwo drzew matecznych uzyskiwane poprzez szczepienie, bądź ukorzenianie pędów

·        rody – generatywne potomstwo drzew matecznych uzyskiwanego z nasion w odpowiedniej ilości i określonym rozmieszczeniu.

Plantacje takie powinny być izolowane od tego samego gatunku, w celu niedopuszczenia krzyżowania z niepożądanymi pyłkami.

Plantacje nasienne dostarczają nasion, które reprezentują genotypy drzew matecznych, co w efekcie daje potomstwo o ulepszonych cechach dziedzicznych.

Nadleśnictwo Olsztyn posiada plantacje nasienne klonowe w regionie nasiennym 251:

   - lipy drobnolistnej z 32 klonów, na której początkowo posadzono 3397 szczepów na pow. 16,05 ha.

   - modrzewia europejskiego z 31 klonów, na której początkowo posadzono 2 696 szczepów na pow. 13,60 ha

5. Uprawy pochodne – z nasion wybranych drzewostanów wyselekcjonowanych. Nadleśnictwo założyło bloki  upraw pochodnych sosny w czterech leśnictwach, które po osiągnięciu wieku obradzania nasion stanowić będą  bazę nasienną.

6. Drzewostan zachowawczy – drzewostan wytypowany do zachowania puli genetycznej

ze względu na jej określone cechy. Ewidencję drzewostanów zachowawczych prowadzi nadleśnictwo, RDLP i DGLP. W naszym nadleśnictwie istnieje taki drzewostan zachowawczy sosny zwyczajnej o powierzchni 61,79 ha.

POJĘCIA ZWIAZANE Z HODOWLĄ LASU

Czyszczenia późne – zabiegi pielęgnacyjne prowadzone w młodych drzewostanach po osiągnięciu przez nie zwarcia.   

Mają one na celu rozluźnienie drzewostanu i usuniecie drzew niepożądanych.

Czyszczenia wczesne– zabiegi pielęgnacyjne prowadzone w młodych drzewostanach zwykle przed osiągnięciem przez nie zwarcia. Mają one na celu usuniecie chwastów, drzew wadliwych i regulowanie składu gatunkowego.

DOMIESZKA BIOCENOTYCZNA i PIELĘGNACYJNA – drzewa w drzewostanie rozmieszczone pojedynczo lub w grupach. Ich pierwszorzędnym zadaniem jest spełnianie funkcji innych niż produkcyjne, pozytywnie oddziaływają na warunki środowiska, drzewa drzewostanu głównego (domieszka pielęgnacyjna), zwierzęta (domieszka biocenotyczna).

Melioracje leśne, MAŁA RETENCJA – maja na celu poprawę uwilgotnienia siedlisk leśnych, zahamowanie odpływu wód powierzchniowych, zachowanie różnorodności ekosystemów leśnych oraz ochronę przeciwpożarową lasu.

MONOKULTURA – drzewostan składający się z drzew jednego gatunku. Współcześnie sadzi się drzewostany z udziałami więcej niż jednego gatunku.

Oczyszczanie się drzew – proces naturalny związany z konkurencja w drzewostanie o światło w wyniku którego 

zamierają najniżej położone gałęzie, w języku leśników mówimy, że drzewa odrzucają gałęzie najstarszych okółków.

Podkrzesywanie – czynność polegająca na mechanicznym usuwaniu gałęzi najstarszego okółka w celu polepszeniu   

 jakości surowca drzewnego.

Przebudowa drzewostanu– zmienianie całkowite lub częściowe składu gatunkowego drzewostanu w celu dostosowania go do siedliska.

Rębnia – to metody postępowania zgodnie z którymi stopniowo zastępuje się starsze, dojrzałe, pokolenie drzew innym pokoleniem – młodszym.

Siewka – młode drzewko wyrastające po skiełkowaniu z nasiona.

UPRAWA LEŚNA, NALOT – to pierwsza faza drzewostanu, pochodzącego z odnowienia sztucznego (uprawa) lub odnowienia naturalnego (nalot), do chwili zetknięcia się drzewek koronami czyli do nastąpienia zwarcia.

Wiek RĘBNOŚCI – przeciętnywiek, w którym drzewostan danego gatunku osiąga stan, który kwalifikuje go do wycięcia

czyli wyrębu.

Trzebieże– zabiegi pielęgnacyjne polegają na usuwaniu wyznaczonych drzew z drzewostanu dojrzewającego.

Zrąb – powierzchnia leśna, na której prowadzi się ścinkę drzew.