Asset Publisher
PROJEKTY I FUNDUSZE
Na terenie Nadleśnictwa Olsztyn w ramach projektu "Zwiększanie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych" zrealizowano przedsięwzięcie pn. "Mała retencja Dąbrówka". Działanie to współfinansowane jest przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.
Projekt Małej Retencji Nizinnej ma na celu retencję wód powierzchniowo-gruntowych na obszarach administrowanych przez PGL Lasy Państwowe, w obrębie zlewni cieków, przy jednoczesnym zachowaniu i wspieraniu rozwoju krajobrazu naturalnego. Główne założenia to wspieranie pro-środowiskowych metod retencjonowania wody w lasach między innymi poprzez zahamowanie odpływu wód powierzchniowych, w tym: zwiększenie wykorzystania zasobów wodnych poprzez adaptację istniejących systemów melioracyjnych do pełnienia funkcji retencyjnych, budowa zbiorników małej retencji, spowolnianie obiegu wody w zlewniach za pomocą progów, bystrotoków, urządzeń piętrzących na ciekach, renaturyzacja mokradeł. Projekt jest realizowany na terenie 178 nadleśnictw w ramach ok. 400 gmin i obejmuje budowę ponad 3300 obiektów, które łącznie retencjonują 31 mln m3.
Jego celem jest likwidacja w lasach nizinnych skutków pogorszenia naturalnych stosunków wodnych, które spowodowały lub powodują zmiany w reżimie hydrologicznym całej zlewni.
Jest to pierwsze w Europie, realizowane na tak wielką skalę, przedsięwzięcie związane z małą retencją w lasach, który zostało bardzo wysoko oceniony przez unijnych ekspertów ds. oceny projektów.
Faza projektowa (2010)
Stworzenia kompleksu retencyjnego na terenie Leśnictwa Dąbrówka położonego w gminie Dywity poprzez wykonanie systemu regulowanego odpływu na istniejących obiektach wodno-melioracyjnych melioracji szczegółowych tj. rowach i przepustach oraz odtworzenie naturalnych rozlewisk i związanych z nimi ekosystemów obszarów wodno-błotnych.
Faza budowy (2011-2012)
W zakresie technicznym przedsięwzięcie objęło:
· pogłębienie naturalnych rozlewisk w formie sieci 2-4 arowych kopanych oczek wodnych o głębokości 0,5-0,95 m, rozmieszczonych nieregularnie na obszarze rozlewisk,
· przebudowę przepustów przeprowadzających wodę do rozlewisk i między rozlewiskami, remonty rowów miedzy przepustami a rozlewiskami, przygotowanie czasz zbiorników,
· przebudowę istniejących starych przepustów rurowych na przepusty piętrzące o regulowanym poziomie piętrzenia (zastawki),
· budowę sieci kaskad (kamiennych) na istniejących rowach melioracji szczegółowych
W ramach przedsięwzięcia powstała sieć urządzeń melioracyjnych (zastawek, rowów, kaskad, zbiorników) powodujących spowolnienie odpływu wód opadowych. Urządzenia te bazują na istniejących obiektach wodno-melioracyjnych melioracji szczegółowych. Dzięki ich powstaniu odtworzono liczne istniejące w przeszłości naturalne rozlewiska zasilane wodą gruntowo-opadową. Powstanie takiego systemu przyczynia się do sukcesywnego przywrócenia ekosystemów wodno-błotnych w miejscu ich pierwotnego występowania.
W ramach realizacji operacji wybudowano 3 obiekty:
I. obiekt nr 07-05-02-01 – zbiornik retencyjny
· Lokalizacja administracyjna:
powiat olsztyński, gmina Dywity, obręb Różnowo, Spręcowo
Zakres wykonanych robót:
A. Przebudowa przepustu (rozbiórka istniejącego i budowa nowego z zastawkami) piętrzącego wodę w naturalnym zgłębieniu terenu i powodującego jej, zbliżone do naturalnego, gromadzenie.
Efekt ekologiczny w postaci maksymalnej możliwej do retencjonowania wody – 8941 m3
II. obiekt nr 07-05-02-02 – system regulowanego odpływu
· Lokalizacja administracyjna:
powiat olsztyński, gmina Dywity, obręb Rozgity
Zakres wykonanych robót:
A. Przebudowa przepustu (rozbiórka istniejącego i budowa nowego z piętrzeniem).
B. Remont rowów na łącznej długości 729,1 m (odmulenie dna i skarp, umocnienie stopy skarpy faszyną, pasem darniny i obsiewem mieszanką traw).
C. Budowa 4 kaskady przelewów spowalniających odpływ wody (narzuty kamienne na geowłókninie z palisadą faszynową o łącznej różnicy wysokości 0,7 m z narzutami kamiennymi na skarpach).
D. Przebudowa istniejącej studni (rozbiórka istniejącej i budowa nowej) wraz z remontem wlotu (w tym również umocnienia dna i skarp narzutem kamiennym na geowłókninie).
E. Budowa zastawki ze zmiennym piętrzeniem (w formie palisady z drewnianej ścianki szczelnej) wstrzymującej odpływ wody z naturalnych niecek terenów leśnych.
Efekt ekologiczny w postaci maksymalnej możliwej do retencjonowania wody – 9549 m3
III. obiekt nr 07-05-02-03 – system retencyjny
· Lokalizacja administracyjna:
powiat olsztyński, gmina Dywity, obręb Dąbrówka Wlk.
Zakres wykonanych robót:
A. Przebudowa przepustu doprowadzającego wodę do rozlewisk (rozbiórka istniejącego i budowa nowego).
B. Remont rowów na łącznej długości 1051,7 m od przepustu do rozlewisk i pomiędzy nimi (odmulenie dna i skarp, umocnienie stopy skarpy faszyną, pasem darniny i obsiewem mieszanką traw).
C. Przygotowanie czaszy zbiornika (pogłębienie zbiornika, wyprofilowanie skarp i nadanie im różnych nachyleń, zmienna głębokość by utworzyć warunki dla zróżnicowanej flory i fauny).
D. Przebudowa przepustów doprowadzających wyremontowanymi rowami wodę do rozlewisk (rozbiórka istniejących i budowa nowych z piętrzeniami).
E. Pogłębienie dwóch istniejących rozlewisk (wykonanie na każdym 7 stawów o nieregularnym kształcie i zmiennej głębokość, wyprofilowanie skarp i nadanie im różnych nachyleń). Łączna powierzchnia stawów wynosi 4629 m2.
Efekt ekologiczny w postaci maksymalnej możliwej do retencjonowania wody – 48 588 m3
Asset Publisher
Asset Publisher
HODOWLA LASU - czyli od nasionka do drzewa
HODOWLA LASU - czyli od nasionka do drzewa
Lasy z natury spełniają wiele funkcji. Niektóre z nich, uznane za szczególnie ważne dla człowieka, mogą być wspierane działaniami gospodarki leśnej. Poprzez hodowlę lasu rozumiemy zespół zabiegów odnowieniowych, pielęgnacyjnych i ochronnych, które wzorowane są na procesach naturalnych i dostosowane do fazy w której znajduje się las – tak więc inne dla uprawy, inne w drzewostanie dojrzałym.
Prace z zakresu hodowli lasu dzielimy na następujące działy:
- nasiennictwo – zbiór i przechowywanie nasion
- szkółkarstwo – produkcja sadzonek
- odnowienia i zalesienia
- pielęgnacja upraw i drzewostanów
- melioracje leśne.
Celem hodowli lasu jest zapewnienie stabilności i ciągłości rozwoju ekosystemów, przy osiągnięciu możliwie wysokiej produkcyjności. Chcąc osiągnąćsukces hodowlany dostosowuje się skład gatunkowy drzewostanówdo warunków siedliska, tak więc gospodarkę leśną prowadzi się w poszanowaniu przyrody – inaczej w górach i inaczej na niżu. Planując zadania hodowli lasu zwraca się uwagę na aktualne potrzeby i zachodzące procesy oraz możliwości ich wykorzystania.
Rębnia to nie jest sposób na ścięcie drzew w lesie , to metody postępowania zgodnie z którymi zastępuje się starsze, dojrzałe, pokolenie drzew innym pokoleniem – młodszym.
Odnowienia i zalesienia
Celem prac odnowieniowych i zalesieniowych jest inicjowanie i kształtowanie młodego pokolenia lasu. Odnowienie odbywa się na gruntach leśnych, a zalesienia na gruntach nieleśnych przeznaczonych pod uprawę.
Odnowienia i zalesienia na terenie Nadleśnictwa Olsztyna wg Planu Urządzenia Lasu na okres 2015-2024:
• na terenach otwartych
• zręby, halizny, płazowiny 557,78 ha
• grunty nieleśne 6,66 ha
• pod osłoną drzewostanu
• przy rębniach złożonych 465,87 ha
• dolesienia luk i przerzedzeń 10,12 ha
Odnowienia mogą być sztuczne, kiedy las zostaje posadzony lub posiany przez człowieka lub naturalne. Właściwie prowadzona gospodarka leśna oraz dogodne warunki siedliskowe sprawiają, że udział odnowień naturalnych w Nadleśnictwie Olsztyn jest znaczny. W roku 2016 zajmowały 23 % powierzchni wszystkich odnowień.
Tak właśnie wyglądają liczne odnowienia naturalne sosny zwyczajnej na terenie Nadleśnictwa Olsztyn
a tak buka zwyczajnego...
Jednak skąd leśnik wie ile sadzonek ma się znaleźć na odnawianej powierzchni?
Gospodarowanie w lesie regulują Ustawy, Rozporządzenia, Zarządzenia dyrektora generalnego LP. Załącznikiem do Zarządzenie Nr 53 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 21.11.2011r. są właśnie Zasady Hodowli Lasu. Jest to instrukcja która zawiera szczegółowe cele i zasady gospodarki leśnej. Ta właśnie instrukcja, podaje orientacyjne liczby sadzonek dla gatunku w tysiącach sztuk na 1 hektar, które wynikające z odległości miedzy sadzonkami,więźby – czyli schematu według którego drzewka będą sadzone.
Pielęgnowanie drzewostanu
Celem zabiegów pielęgnacyjnych jest wzrost jakości produkowanego surowca, a także zwiększenie odporności drzewostanu na działanie czynników biotycznych (np. owadów), abiotycznych (np. uszkodzenia od wiatru, śniegu), antropogenicznych. Zabiegi pielęgnacyjne to także regulowanie składu gatunkowego, form zmieszania gatunków, regulowanie zwarcia i kształtowanie klimatu wnętrza lasu.
Rozmiar zadań związanych z pielęgnacją młodego pokolenia wg Planu Urządzenia Lasu dla Nadleśnictwa Olsztyn na okres 2015-2024:
• Pielęgnowanie lasu na powierzchni 11668,64
w tym:
- pielęgnowanie upraw - 855,09
- pielęgnowanie młodników 1466,34
- trzebieże 9347,21
Selekcja i nasiennictwo
Dział ten ma za zadanie zachowanie najcenniejszych populacji drzew i ich systematyczne odtwarzanie.
Czynności związane z gospodarką nasienną w leśnictwie:
• ocena nasion – ich pochodzenia i walorów genetycznych
• zapewnienie trwałości lasu poprzez bogactwo gatunkowe,
• zapewnienie dostawy nasion na odpowiednim poziomie
• wybór i wykorzystanie najcenniejszych populacji rodzimych gatunków
• eliminowanie udziału gatunków obcych i obcego pochodzenia w tworzeniu nasion drzew i krzewów
• popieranie rodzimych, długowiecznych populacji ukształtowanych w wyniku selekcji
• poszerzanie zasięgu występowania najlepszych populacji, które dobrze dostosowują się do zmieniających się warunków środowiska.
Zachowaniu odrębności cennych rodzimych gatunków lasotwórczych służy podział Polski na regiony nasienne. Nadleśnictwo Olsztyn znajduje się w regionach nasiennych nr 10, 20, 21, 25.
Wyselekcjonowaną bazę nasienną stanowią:
1. Drzewostan wyselekcjonowany -v dojrzały dobrze ukształtowany drzewostan, wybierany jest spośród gospodarczych drzewostanów nasiennych. Jest on wyłączony od wyrębu, a jego głównym zadaniem jest intensywna produkcja nasion. Drzewostan taki można usunąć tylko za zgodą dyrektora generalnego Lasów Państwowych, dopiero wtedy, gdy przestanie spełniać funkcje nasienne. W terenie, drzewostany te są oznakowane się opaskami koloru żółtego o linii ciągłej, dodatkowo drzewa narożne oznakowane są dużą literą „N" tego samego koloru, a na obrzeżach ustawiane są tablice informacyjne. W naszym nadleśnictwie są dwa takie drzewostany sosny zwyczajnej w regionie nasiennym 21 o łącznej powierzchni 31,89 ha.
2. Drzewostany znanego pochodzenia - są to drzewostany wyróżniające się w danym regionie jakością hodowlaną, o pozytywnych cechach, zdrowe. Nasiona zbiera się u gatunków iglastych głównie z drzew ściętych, u gatunków liściastych głównie z ziemi lub drzew stojących do wieku rębności. Użytkowanie rębne odbywa się w latach dobrego lub przynajmniej średniego urodzaju nasion danego gatunku. W miarę usuwania tych drzewostanów wybiera się nowe o podobnych cechach i funkcjach. Ewidencję drzewostanów prowadzą nadleśnictwa i Regionalne Dyrekcje LP. W terenie drzewostany te są oznakowane opaskami koloru żółtego o linii przerywanej. W Nadleśnictwie Olsztyn istnieją drzewostany znanego pochodzenia dla takich gatunków jak: Sosna zwyczajna, Świerk pospolity, Dąb szypułkowy, Brzoza brodawkowata, Olcha czarna, Klon jawor, Jodła pospolita
3. Źródła nasion są to grupy drzew z których pozyskiwany jest materiał sadzeniowy. Nadleśnictwo posiada źródło nasion czereśni ptasiej w regionie nasiennym 20. Liczba drzew tego gatunku wynosi 566, na powierzchni 1,94 ha.
Nadleśnictwo posiada także źródło nasion klonu zwyczajnego – liczba drzew 12 na powierzchni 12,97 ha.
4. Plantacja nasienna
Na plantacji nasiennej rozmieszcza się :
· klony – wegetatywne potomstwo drzew matecznych uzyskiwane poprzez szczepienie, bądź ukorzenianie pędów
· rody – generatywne potomstwo drzew matecznych uzyskiwanego z nasion w odpowiedniej ilości i określonym rozmieszczeniu.
Plantacje takie powinny być izolowane od tego samego gatunku, w celu niedopuszczenia krzyżowania z niepożądanymi pyłkami.
Plantacje nasienne dostarczają nasion, które reprezentują genotypy drzew matecznych, co w efekcie daje potomstwo o ulepszonych cechach dziedzicznych.
Nadleśnictwo Olsztyn posiada plantacje nasienne klonowe w regionie nasiennym 251:
- lipy drobnolistnej z 32 klonów, na której początkowo posadzono 3397 szczepów na pow. 16,05 ha.
- modrzewia europejskiego z 31 klonów, na której początkowo posadzono 2 696 szczepów na pow. 13,60 ha
5. Uprawy pochodne – z nasion wybranych drzewostanów wyselekcjonowanych. Nadleśnictwo założyło bloki upraw pochodnych sosny w czterech leśnictwach, które po osiągnięciu wieku obradzania nasion stanowić będą bazę nasienną.
6. Drzewostan zachowawczy – drzewostan wytypowany do zachowania puli genetycznej
ze względu na jej określone cechy. Ewidencję drzewostanów zachowawczych prowadzi nadleśnictwo, RDLP i DGLP. W naszym nadleśnictwie istnieje taki drzewostan zachowawczy sosny zwyczajnej o powierzchni 61,79 ha.
POJĘCIA ZWIAZANE Z HODOWLĄ LASU
Czyszczenia późne – zabiegi pielęgnacyjne prowadzone w młodych drzewostanach po osiągnięciu przez nie zwarcia.
Mają one na celu rozluźnienie drzewostanu i usuniecie drzew niepożądanych.
Czyszczenia wczesne– zabiegi pielęgnacyjne prowadzone w młodych drzewostanach zwykle przed osiągnięciem przez nie zwarcia. Mają one na celu usuniecie chwastów, drzew wadliwych i regulowanie składu gatunkowego.
DOMIESZKA BIOCENOTYCZNA i PIELĘGNACYJNA – drzewa w drzewostanie rozmieszczone pojedynczo lub w grupach. Ich pierwszorzędnym zadaniem jest spełnianie funkcji innych niż produkcyjne, pozytywnie oddziaływają na warunki środowiska, drzewa drzewostanu głównego (domieszka pielęgnacyjna), zwierzęta (domieszka biocenotyczna).
Melioracje leśne, MAŁA RETENCJA – maja na celu poprawę uwilgotnienia siedlisk leśnych, zahamowanie odpływu wód powierzchniowych, zachowanie różnorodności ekosystemów leśnych oraz ochronę przeciwpożarową lasu.
MONOKULTURA – drzewostan składający się z drzew jednego gatunku. Współcześnie sadzi się drzewostany z udziałami więcej niż jednego gatunku.
Oczyszczanie się drzew – proces naturalny związany z konkurencja w drzewostanie o światło w wyniku którego
zamierają najniżej położone gałęzie, w języku leśników mówimy, że drzewa odrzucają gałęzie najstarszych okółków.
Podkrzesywanie – czynność polegająca na mechanicznym usuwaniu gałęzi najstarszego okółka w celu polepszeniu
jakości surowca drzewnego.
Przebudowa drzewostanu– zmienianie całkowite lub częściowe składu gatunkowego drzewostanu w celu dostosowania go do siedliska.
Rębnia – to metody postępowania zgodnie z którymi stopniowo zastępuje się starsze, dojrzałe, pokolenie drzew innym pokoleniem – młodszym.
Siewka – młode drzewko wyrastające po skiełkowaniu z nasiona.
UPRAWA LEŚNA, NALOT – to pierwsza faza drzewostanu, pochodzącego z odnowienia sztucznego (uprawa) lub odnowienia naturalnego (nalot), do chwili zetknięcia się drzewek koronami czyli do nastąpienia zwarcia.
Wiek RĘBNOŚCI – przeciętnywiek, w którym drzewostan danego gatunku osiąga stan, który kwalifikuje go do wycięcia
czyli wyrębu.
Trzebieże– zabiegi pielęgnacyjne polegają na usuwaniu wyznaczonych drzew z drzewostanu dojrzewającego.
Zrąb – powierzchnia leśna, na której prowadzi się ścinkę drzew.