Asset Publisher Asset Publisher

Biegi na orientację

Lubisz biegać, ale znudziło ci się bicie rekordów prędkości? Spróbuj czegoś nowego. W biegach na orientacje równie ważna co sprawne nogi i płuca jest głowa.

O co chodzi w biegu na orientację? O jak najszybsze przebycie określonej trasy wyznaczonej punktami kontrolnymi. Którędy zawodnik pokona dystans pomiędzy kolejnymi punktami, zależy tylko od niego: jego sprawności poruszania się w terenie, zmysłu orientacji i strategii. Do pomocy ma - coraz bardziej zapomniane w dzisiejszych czasach nawigacji satelitarnych - mapę i kompas. Żeby ukończyć zawody, musi zaliczyć wszystkie punkty w odpowiedniej kolejności. Swoją obecność w tych miejscach potwierdza na karcie startowej lub, coraz częściej, na specjalnym chipie.

Historia z armią w tle

Biegi na orientację wywodzą się ze Skandynawii. Pierwsze zawody zorganizowano jeszcze w XIX w. w Norwegii. Początkowo dyscyplina  cieszyła się niewielkim zainteresowaniem i startowali w niej głównie wojskowi. Dla cywilów, w czasach gdy sport nie był tak popularny, jak dziś, pokonanie dwudziestokilometrowych tras było zbyt wielkim wyzwaniem. Dopiero kiedy skrócono dystans  orienteering stał się popularniejszy wśród amatorów. W latach trzydziestych XX w. rozegrano pierwsze zawody międzynarodowe, a po drugiej wojnie światowej biegi na orientację zaczęto uprawiać poza Skandynawią, w 1961 r. powstała Międzynarodowa Federacja Sportów na Orientację, a pięć lat później odbyły się pierwsze mistrzostwa świata.

Dziś ten sport wciąż najpopularniejszy jest w Europie. Nieco mniejszym zainteresowaniem cieszy się w Ameryce Północnej, Wschodniej Azji i Australii.

Chociaż jest dyscypliną olimpijską, nigdy nie znalazł się w programie igrzysk. I pewnie długo nie znajdzie. Biegów na orientację w zasadzie nie sposób pokazać w telewizji ze względu na zbyt rozległy teren rozgrywania zawodów. Z tego samego powodu oraz tego, że biegi zazwyczaj organizowane są w lesie, trudno oczekiwać tłumu kibiców. Pomimo tej niemedialności, popularność orienteeringu rośnie, a na największych zawodach startuje nawet 25 tys. biegaczy. To liczba porównywalna z frekwencją na największych maratonach na świecie.

O co w tym chodzi?

W biegu na orientację bardzo ważna jest mapa, ale nieco inna od tych  używanych podczas leśnych wędrówek. Podstawowa różnica polega na tym, że lasy oznaczone są na niej  różnymi odcieniami zieleni. Im ciemniejszy kolor, tym gęstszy las, a więc poruszanie się w nim trudniejsze. Takie oznaczenia pomagają zdecydować czy lepszym rozwiązaniem będzie bieg najkrótszą trasą przez gęstwinę, czy lepiej trochę nadłożyć drogi i pokonać trasę przez rzadsze zarośla.

Reszta oznaczeń przypomina te powszechnie używane. Niebieskie elementy to obiekty wodne: rzeki, strumienie, jeziora, bagna czy studnie. Brązowe poziomnice obrazują ukształtowanie terenu: góry, pagórki, muldy, jary itp. Czarne znaczki pokazują charakterystyczne obiekty, np. głazy, myśliwskie ambony czy np. jaskinie.

Skala map używanych w orienteeringu jest dużo mniejsza niż turystycznych, zwykle 1:15000 lub 1:10000 (1 cm na mapie odpowiada 150 lub 100 metrom w terenie), a w wypadku biegów sprinterskich - nawet mniej niż 1:5000. Oczywiście nie obejdzie się tez bez kompasu. To dzięki niemu można ustawić mapę względem północy, a także przemieszczać się pomiędzy punktami kontrolnymi na azymut.

Punkty kontrolne podczas biegu na orientację oznaczone są tzw. lampionami. To biało-pomarańczowy lub biało-czerwony znacznik w kształcie sześcianu. Każdy z  punktów ma swój kod.
wyposażony jest też w perforator, za pomocą którego uczestnik oznacza kartę startową lub, coraz częściej, elektryczny czujnik, który rejestruje chip zawodnika.

Naturalnie w lesie

Najpopularniejszym biegiem na orientację jest bieg klasyczny (nazywany też długim). W równym stopniu sprawdza on techniki orientacji, co sprawność i wytrzymałość zawodnika. Pokonanie trasy zajmuje zwycięzcom około 75-90 minut. Biegi średniodystansowe nastawione są przede wszystkim na dobrą nawigację. Najlepsi kończą je mniej więcej w pół godziny. W biegu sztafetowym wygrywa ta - najczęściej trzyosobowa - drużyna, której zawodnicy po kolei zaliczą jak najszybciej i bezbłędnie swoje trasy. Organizuje się także biegi sprinterskie, nocne, długodystansowe czy punktowe, w których trzeba w określonym czasie zaliczyć jak najwięcej punktów kontrolnych.

Naturalnym terenem do uprawiania biegów na orientację są lasy. Dlatego też Lasy Państwowe postanowiły przyjść z pomocą miłośnikom tej dyscypliny. W 2011 r. Ogólnopolski Komitet Organizacyjny Biegu na Orientację Leśników przedstawił koncepcję Zielonego Punktu Kontrolnego. Chodzi o zainstalowanie w lasach lub parkach stałych punktów kontrolnych, które umożliwiłyby bieg w dowolnym czasie. Takie standaryzowane punkty mają logo właściciela, zarządcy terenu lub sponsora, plakietki z symbolem orienteeringu, kasownik (perforator) kart kontrolnych oraz kod kreskowy umożliwiający elektroniczne potwierdzenie obecności zawodnika. Do tego zarządcy terenu przygotowują znormalizowane mapy do orienteeringu, które uczestnicy biegu będą np. mogli ściągnąć z internetu.

Do tej pory powstało ponad czterdzieści projektów Zielonych Punktów Kontrolnych w Lasach Państwowych. Są takie na terenie nadleśnictw: Krynki, Bytów, Przedborów, Olsztynek,  Wieruszów, Maskulińskie, Spychowo, Brynek, Gdańsk, Mielec, Strzebielino, Hajnówka, Lipka, Woziwoda, Miękinia, Elbląg, Dojlidy, Solec Kujawski, Supraśl, Krasnystaw i Augustów. Ich wykaz można znaleźć na stronie www.zielonypunktkontrolny.pl.
 


Asset Publisher Asset Publisher

Zurück

HODOWLA LASU - czyli od nasionka do drzewa

HODOWLA LASU - czyli od nasionka do drzewa

Lasy z natury spełniają wiele funkcji. Niektóre z nich, uznane za szczególnie ważne dla człowieka, mogą być wspierane działaniami gospodarki leśnej. Poprzez hodowlę lasu rozumiemy zespół zabiegów odnowieniowych, pielęgnacyjnych i ochronnych, które wzorowane są na procesach naturalnych i dostosowane do fazy w której znajduje się las – tak więc inne dla uprawy, inne w drzewostanie dojrzałym.

Prace z zakresu hodowli lasu dzielimy na następujące działy:

- nasiennictwo – zbiór i przechowywanie nasion
- szkółkarstwo – produkcja sadzonek
- odnowienia i zalesienia
- pielęgnacja upraw i drzewostanów
- melioracje leśne.

Celem hodowli lasu jest zapewnienie stabilności i ciągłości rozwoju ekosystemów, przy osiągnięciu możliwie wysokiej produkcyjności. Chcąc osiągnąćsukces hodowlany dostosowuje się skład gatunkowy drzewostanówdo warunków siedliska, tak więc gospodarkę leśną prowadzi się w poszanowaniu przyrody – inaczej w górach i inaczej na niżu. Planując zadania hodowli lasu zwraca się uwagę na aktualne potrzeby i zachodzące procesy oraz możliwości ich wykorzystania.

Rębnia to nie jest sposób na ścięcie drzew w lesie , to metody postępowania zgodnie z którymi zastępuje się starsze, dojrzałe, pokolenie drzew innym pokoleniem – młodszym.

Odnowienia i zalesienia

Celem prac odnowieniowych  i zalesieniowych jest inicjowanie i kształtowanie młodego pokolenia lasu. Odnowienie odbywa się na gruntach leśnych, a zalesienia na gruntach nieleśnych przeznaczonych pod uprawę.

Odnowienia i zalesienia na terenie Nadleśnictwa Olsztyna wg Planu Urządzenia Lasu na okres 2015-2024:
•    na terenach otwartych
       •    zręby, halizny, płazowiny    557,78 ha
       •    grunty nieleśne   6,66 ha
•    pod osłoną drzewostanu
       •    przy rębniach złożonych     465,87 ha
       •    dolesienia luk i przerzedzeń     10,12 ha

Odnowienia mogą być sztuczne, kiedy las zostaje posadzony lub posiany przez człowieka lub naturalne. Właściwie prowadzona gospodarka leśna oraz dogodne warunki siedliskowe sprawiają, że udział odnowień naturalnych w Nadleśnictwie Olsztyn jest znaczny. W roku 2016 zajmowały 23 % powierzchni wszystkich odnowień. 


Tak właśnie wyglądają liczne odnowienia naturalne sosny zwyczajnej na terenie Nadleśnictwa Olsztyn

 

a tak buka zwyczajnego...


Jednak skąd leśnik wie ile sadzonek ma się znaleźć na odnawianej powierzchni?

Gospodarowanie w lesie regulują Ustawy, Rozporządzenia, Zarządzenia dyrektora generalnego LP.  Załącznikiem do Zarządzenie Nr 53 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 21.11.2011r. są właśnie  Zasady Hodowli Lasu. Jest to instrukcja która zawiera szczegółowe cele i zasady gospodarki leśnej. Ta właśnie instrukcja, podaje orientacyjne liczby sadzonek dla gatunku w tysiącach sztuk na 1 hektar, które wynikające z odległości miedzy sadzonkami,więźby – czyli schematu według którego drzewka będą sadzone.

 

Pielęgnowanie drzewostanu

Celem zabiegów pielęgnacyjnych jest wzrost jakości produkowanego surowca, a także zwiększenie odporności drzewostanu na działanie czynników biotycznych (np. owadów), abiotycznych (np. uszkodzenia od wiatru, śniegu), antropogenicznych. Zabiegi pielęgnacyjne to także regulowanie składu gatunkowego, form zmieszania gatunków, regulowanie zwarcia i kształtowanie klimatu wnętrza lasu.
Rozmiar zadań związanych z pielęgnacją młodego pokolenia wg Planu Urządzenia Lasu dla Nadleśnictwa Olsztyn na okres 2015-2024:

•  Pielęgnowanie lasu na powierzchni 11668,64
w tym:

- pielęgnowanie upraw - 855,09

- pielęgnowanie młodników 1466,34

- trzebieże 9347,21    
 

 

Selekcja i nasiennictwo

Dział ten ma za zadanie zachowanie najcenniejszych populacji drzew i ich systematyczne odtwarzanie.

 Czynności związane z gospodarką nasienną w leśnictwie:
•     ocena nasion – ich pochodzenia i walorów genetycznych
•    zapewnienie trwałości lasu poprzez bogactwo gatunkowe,
•    zapewnienie dostawy nasion na odpowiednim poziomie
•    wybór i wykorzystanie najcenniejszych populacji rodzimych gatunków
•    eliminowanie udziału gatunków obcych i obcego pochodzenia w tworzeniu nasion drzew i krzewów
•    popieranie rodzimych, długowiecznych populacji ukształtowanych w wyniku selekcji
•    poszerzanie zasięgu występowania najlepszych populacji, które dobrze dostosowują się do zmieniających się warunków środowiska.

Zachowaniu odrębności cennych rodzimych gatunków lasotwórczych służy podział Polski na regiony nasienne. Nadleśnictwo Olsztyn znajduje się w  regionach nasiennych nr  10, 20, 21, 25.

Wyselekcjonowaną bazę nasienną stanowią:

1. Drzewostan wyselekcjonowany  -v dojrzały dobrze ukształtowany drzewostan, wybierany jest spośród gospodarczych drzewostanów nasiennych. Jest on wyłączony od wyrębu, a jego głównym zadaniem jest intensywna produkcja nasion. Drzewostan taki można usunąć tylko za zgodą dyrektora generalnego Lasów Państwowych, dopiero wtedy, gdy przestanie spełniać funkcje nasienne.  W terenie, drzewostany te są oznakowane  się opaskami koloru żółtego o linii ciągłej, dodatkowo drzewa narożne oznakowane są dużą literą „N" tego samego koloru, a na obrzeżach ustawiane są tablice informacyjne. W naszym nadleśnictwie są dwa takie drzewostany sosny zwyczajnej w regionie nasiennym 21 o łącznej powierzchni 31,89 ha.

 2. Drzewostany znanego pochodzenia -  są to drzewostany wyróżniające się w danym regionie jakością hodowlaną, o pozytywnych cechach, zdrowe. Nasiona zbiera się u gatunków iglastych głównie z drzew ściętych, u gatunków liściastych głównie z ziemi lub drzew stojących do wieku rębności. Użytkowanie rębne odbywa się w latach dobrego lub przynajmniej średniego urodzaju nasion danego gatunku. W miarę usuwania tych drzewostanów wybiera się nowe o podobnych cechach i funkcjach. Ewidencję drzewostanów prowadzą nadleśnictwa i Regionalne Dyrekcje LP. W terenie drzewostany te są oznakowane opaskami koloru żółtego o linii przerywanej. W Nadleśnictwie Olsztyn istnieją drzewostany znanego pochodzenia dla takich gatunków jak: Sosna zwyczajna, Świerk pospolity, Dąb szypułkowy, Brzoza brodawkowata, Olcha czarna, Klon jawor, Jodła pospolita

3. Źródła  nasion są  to grupy drzew z których pozyskiwany jest materiał sadzeniowy. Nadleśnictwo posiada źródło nasion czereśni ptasiej w regionie nasiennym 20. Liczba drzew tego gatunku wynosi 566, na powierzchni 1,94 ha.

Nadleśnictwo posiada także źródło nasion klonu zwyczajnego – liczba drzew 12 na powierzchni 12,97 ha.

 

 

4. Plantacja nasienna

Na plantacji nasiennej rozmieszcza się  :

·        klony – wegetatywne potomstwo drzew matecznych uzyskiwane poprzez szczepienie, bądź ukorzenianie pędów

·        rody – generatywne potomstwo drzew matecznych uzyskiwanego z nasion w odpowiedniej ilości i określonym rozmieszczeniu.

Plantacje takie powinny być izolowane od tego samego gatunku, w celu niedopuszczenia krzyżowania z niepożądanymi pyłkami.

Plantacje nasienne dostarczają nasion, które reprezentują genotypy drzew matecznych, co w efekcie daje potomstwo o ulepszonych cechach dziedzicznych.

Nadleśnictwo Olsztyn posiada plantacje nasienne klonowe w regionie nasiennym 251:

   - lipy drobnolistnej z 32 klonów, na której początkowo posadzono 3397 szczepów na pow. 16,05 ha.

   - modrzewia europejskiego z 31 klonów, na której początkowo posadzono 2 696 szczepów na pow. 13,60 ha

    

5. Uprawy pochodne – z nasion wybranych drzewostanów wyselekcjonowanych. Nadleśnictwo założyło bloki  upraw pochodnych sosny w czterech leśnictwach, które po osiągnięciu wieku obradzania nasion stanowić będą  bazę nasienną.

6. Drzewostan zachowawczy – drzewostan wytypowany do zachowania puli genetycznej

ze względu na jej określone cechy. Ewidencję drzewostanów zachowawczych prowadzi nadleśnictwo, RDLP i DGLP. W naszym nadleśnictwie istnieje taki drzewostan zachowawczy sosny zwyczajnej o powierzchni 61,79 ha.

 

 

POJĘCIA ZWIAZANE Z HODOWLĄ LASU

Czyszczenia późne – zabiegi pielęgnacyjne prowadzone w młodych drzewostanach po osiągnięciu przez nie zwarcia.   

Mają one na celu rozluźnienie drzewostanu i usuniecie drzew niepożądanych.

Czyszczenia wczesne– zabiegi pielęgnacyjne prowadzone w młodych drzewostanach zwykle przed osiągnięciem przez nie zwarcia. Mają one na celu usuniecie chwastów, drzew wadliwych i regulowanie składu gatunkowego.

DOMIESZKA BIOCENOTYCZNA i PIELĘGNACYJNA – drzewa w drzewostanie rozmieszczone pojedynczo lub w grupach. Ich pierwszorzędnym zadaniem jest spełnianie funkcji innych niż produkcyjne, pozytywnie oddziaływają na warunki środowiska, drzewa drzewostanu głównego (domieszka pielęgnacyjna), zwierzęta (domieszka biocenotyczna).

Melioracje leśne, MAŁA RETENCJA – maja na celu poprawę uwilgotnienia siedlisk leśnych, zahamowanie odpływu wód powierzchniowych, zachowanie różnorodności ekosystemów leśnych oraz ochronę przeciwpożarową lasu.

MONOKULTURA – drzewostan składający się z drzew jednego gatunku. Współcześnie sadzi się drzewostany z udziałami więcej niż jednego gatunku.

Oczyszczanie się drzew – proces naturalny związany z konkurencja w drzewostanie o światło w wyniku którego 

zamierają najniżej położone gałęzie, w języku leśników mówimy, że drzewa odrzucają gałęzie najstarszych okółków.

Podkrzesywanie – czynność polegająca na mechanicznym usuwaniu gałęzi najstarszego okółka w celu polepszeniu   

 jakości surowca drzewnego.

Przebudowa drzewostanu– zmienianie całkowite lub częściowe składu gatunkowego drzewostanu w celu dostosowania go do siedliska.

Rębnia – to metody postępowania zgodnie z którymi stopniowo zastępuje się starsze, dojrzałe, pokolenie drzew innym pokoleniem – młodszym.

Siewka – młode drzewko wyrastające po skiełkowaniu z nasiona.

UPRAWA LEŚNA, NALOT – to pierwsza faza drzewostanu, pochodzącego z odnowienia sztucznego (uprawa) lub odnowienia naturalnego (nalot), do chwili zetknięcia się drzewek koronami czyli do nastąpienia zwarcia.

Wiek RĘBNOŚCI – przeciętnywiek, w którym drzewostan danego gatunku osiąga stan, który kwalifikuje go do wycięcia

czyli wyrębu.

Trzebieże– zabiegi pielęgnacyjne polegają na usuwaniu wyznaczonych drzew z drzewostanu dojrzewającego.

Zrąb – powierzchnia leśna, na której prowadzi się ścinkę drzew.